Mitarski Wilhelm (1879–1923), malarz, krytyk sztuki. Ur. we wsi Lackie Małe w pow. złoczowskim. Dzieciństwo spędził we Lwowie, gdzie jego ojciec prowadził wytwórnię wódek. Jako kilkunastoletni chłopiec uciekł z domu, gdy ojciec stanowczo sprzeciwił się jego artystycznym aspiracjom w zakresie gry na skrzypcach (do muzyki jednak nigdy więcej już nie wrócił). Odbył wtedy własnym przemysłem wędrówkę po Europie, m. in. był we Włoszech. Zamiłowanie do podróży pozostało mu na całe życie. Ukończywszy 6 klas wyższej szkoły realnej w Krakowie, odbył w l. 1896–1906 studia artystyczne w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, pod kierunkiem Józefa Unierzyskiego, Jacka Malczewskiego, Teodora Axentowicza i Jana Stanisławskiego. W obrazach M-ego krzyżowały się elementy stylu secesji i impresjonizmu (którego zasady na swój sposób wpajał praktycznie uczniom na plenerach Stanisławski). M. był jednym z najzdolniejszych wychowanków szkoły pejzażowej swojego mistrza, której dał pierwszy najpełniejszą charakterystykę (w katalogu wystawy pośmiertnej Stanisławskiego w r. 1907). W l. 1907–18 przebywał ze swą żoną we Francji i w Szwajcarii, głównie w Paryżu (tam jego żona pracowała w czasie pierwszej wojny światowej przy wyrobie lalek artystycznych w warsztatach S. Łazarskiej) oraz Quiberon, Lozannie i w Monte Carlo, gdzie M. w r. 1910 przegrał w kasynie wszystkie pieniądze uzyskane ze sprzedaży trzech kamienic we Lwowie, odziedziczonych po ojcu. W l. 1917–18 przebywał pewien czas w Warszawie. W r. 1919 osiedlił się na stałe w Krakowie. Bliższe przyjaźnie łączyły M-ego ze Stanisławem Łąckiem, Włodzimierzem Perzyńskim, Michałem Grzymałą-Siedleckim, Rudolfem Starzewskim, Kazimierzem Wierzyńskim i Wojciechem Weissem.

M. obok uprawiania malarstwa pisał z talentem o sztuce. Należał do tych kompetentnych autorów krytyk i recenzji, którzy wywodzili się z grona twórców, znali dobrze sprawy warsztatowe i aktualną problematykę artystyczną. Artykuły zamieszczał w czasopismach: „Krytyka” (1905), „Kurier Warszawski” (1918 nr 206), „Museion” (1911), „Świat” (1917 nr 4), „Tygodnik Ilustrowany” (1917 nr 14, 45, 1918 nr 40, 48, 1921 nr 8, 26, 1923 nr 9, 28) lub jako wstępy do katologów (np. do drugiej wystawy Polskiego Klubu Artystycznego pt. Wystawa Impresjonistów i Neoimpresjonistów Polskich, w Warszawie w r. 1917). Zajmował się też tłumaczeniem z literatury francuskiej i angielskiej. Przełożył m. in. G. Flauberta „Listopad”, Stendhala „O miłości” (tłumaczył wraz z S. Lackiem), R. Kiplinga „Kima”. M. malował olejno, akwarelami i pastelami, rysował węglem i ołówkiem, wykonywał również ryciny. Najczęstszymi tematami jego prac były pejzaże, malował także sceny rodzajowe, wnętrza, portrety. Wystawiał je na wystawach w Tow. Przyjaciół Sztuk Pięknych (TPSP) w Krakowie: w l. 1905 (Zadymka nad Giewontem), 1906 (Przy lustrze, Słotny dzień w Zakopanem, Wiosenne słońce), 1907 (trzy Studia portretowe, Nikłe słońce, Wieczorny obłok, Wieczór zimowy, Przy lampie, Szatynka, Pastuszek, Wisła w Tyńcu), 1908 (Jesienny dzień, Zimowy pejzaż), 1909 (Kapliczka w Poroninie, Ogród), 1914 (Procesja chłopska, Quai d’Orsay, Powrót Tobiasza), 1916 (Wisła pod Krakowem, Portret Jaxy Małachowskiego). M. brał również udział w Powszechnej Wystawie Sztuki Polskiej we Lwowie w r. 1910. W r. 1957 na wystawie Jan Stanisławski i jego szkoła w TPSP pokazano Autoportret z r. 1915, obraz Chrystus na Górze Oliwnej i Studium chłopca. W Tow. Zachęty Sztuk Pięknych (TZSP) w Warszawie wystawił: w l. 1906 trzy Studia, 1907 Przy toalecie, 1910/11 Janka. Ponadto obrazy M-ego uwzględniono na wystawie w TZSP w r. 1933 Jan Stanisławski i jego uczniowie. Prace M-ego znajdują się w Muzeum Narodowym w Krakowie (Scena rodzajowa), w Muzeum Narodowym w Warszawie (Dziewczyna przy stole), większość w posiadaniu prywatnym, m. in. u syna Jana. M. zmarł w Krakowie 29 XI 1923, pochowany został na cmentarzu Rakowickim w grobie Jerzego Samuela Bandtkiego, z którym spokrewniona była żona M-ego.

M. był żonaty z Anielą z Greyberów, z którą miał syna Jana (ur. 1920), doktora medycyny.

Kilka Autoportretów i fot. w posiadaniu syna Jana w Kr.; Portret pędzla W. Weissa w posiadaniu I. (Aneri) Weissowej w Kr.; Portret pędzla J. Malczewskiego w niewiadomym posiadaniu; Karykatura z kotem, litografia K. Sichulskiego, jako plakat wystawy karykatur w r. 1919 (reprod. w katalogu wystawy p. n. Plakat do roku 1939 ze zbiorów Biblioteki Głównej Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, Kr. październik 1972; – Grajewski, Bibliografia ilustracji; Polska Bibliografia Sztuki 1801–1944, Wr.–W.–Kr.–Gd. 1975 I; Bénézit, Dictionnaire, VI; Thieme–Becker, Lexikon d. Künstler; Jan Stanisławski i jego szkoła w pięćdziesięciolecie śmierci artysty, Muzeum Narodowe w Krakowie i TPSP, marzec–kwiecień 1957; Katalog Powszechnej Wystawy Sztuki Polskiej we Lwowie w Pałacu Sztuki, Plac Powystawowy od d. 22 maja 1910; Katalog XIII wystawy Tow. Artystów Polskich „Sztuka” w Krakowie 1909 r. Gmach TPSP; Katalog wystawy dzieł sztuki w TPSP od 6 lutego do 6 marca 1916; Katalog wystawy nieustającej TPSP MCMV; Katalog wystawy TPSP, grudzień 1905; toż, styczeń 1906; toż, luty 1906; toż, kwiecień 1906; toż, w maju 1906; toż, w czerwcu 1906; toż, w lipcu 1906; toż, w lutym i marcu 1907; toż, w marcu i kwietniu 1907; toż, kwiecień 1908, toż, maj 1909; toż, marzec 1914; Malarstwo Polskie od XVI do początku XX wieku. Katalog, (Muz. Narod. w W., Galeria Sztuki Pol.), W. 1962 s. 113; Przewodnik TZSP nr 84; Salon 1906. III-cia wystawa Stowarzyszenia Artystów Polskich otwarta w Pałacu Sztuki; Wiercińska J., Katalog prac wystawionych w Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie w latach 1860–1914, Wr.–W.–Kr. 1969; Wystawa dzieł przeznaczonych do rozlosowania 1928 TPSP; Wystawa nieustająca TPSP w maju 1905 r.; toż, w czerwcu MCMV r.; toż, w lipcu MCMV r.; toż, w sierpniu MCMV r.; – Dobrowolski T., Nowoczesne malarstwo polskie, Wr,–W.–Kr. 1964 III; Polskie życie artystyczne w latach 1890–1914, Wr.–W.–Kr. 1967; Polskie życie artystyczne w latach 1915–1939, Wr.–W.–Kr.–Gd. 1974; – Mater. do dziej. Akad. Sztuk Pięknych, II; – „Kron. m. P.” 1938 nr 2 s. 208; „Nasz Kraj” 1908 p. I nr 85; „Pol. Scena i Sztuka” R. 1: 1914 nr 2 s. 58; „Przegl. Artyst.” 1946 V nr 5 s. 6; „Świat” 1907 nr 50 s. 7; „Tyg. Ilustr.” 1907 nr 47 s. 463, 1919 nr 14 s. 217; – Informacje Jana Mitarskiego.

Ignacy Trybowski